Oświadczenie Stowarzyszenia Romów w Polsce z dnia 27 kwietnia 2020 r.w sprawie sytuacji Romów w Europie w okresie pandemii koronawirusa COVID-19

Od kilku miesięcy panuje m.in. w Europie pandemia koronawirusa. W tym czasie dokonała ona spustoszenia w zasadach funkcjonowania społeczeństw. Epidemia dotyczy wszystkich obywateli bez względu na rasę, język, kolor skóry, płeć, czy wyznawaną religię. W takiej sytuacji ochrona obywateli przed zarażeniem winna być powszechna, pełna i niewykluczająca, szczególnie, że dotyczy jednolitego obszaru Unii Europejskiej.

Dokonaliśmy analizy publicznych materiałów dotyczących sytuacji mniejszości romskiej w warunkach pandemii w niektórych państwach Unii Europejskiej – Irlandii, Czechach, Słowacji, Włoszech, Bułgarii, czy Rumunii. Okazuje się, że w wielu krajach standardy działania władz względem Romów w zakresie ochrony ich zdrowia są odmienne niż w stosunku do tzw. społeczeństwa większościowego. Są oni traktowani gorzej mimo, że z racji swojego społecznego i ekonomicznego zmarginalizowania winni być w okresie pandemii objęci szczególną opieką swoich władz.

Z dostępnych w domenie publicznej informacji m.in. publikowanych przez Amnesty International (AI) wynika, że np. w Irlandii, czy we Włoszech, Romowie często mieszkają w przyczepach kempingowych, na Słowacji w przeludnionych osadach, czy dzielnicach - powszechnie bez bieżącej wody, urządzeń sanitarnych i kanalizacji. W Bułgarii i na Słowacji obowiązuje zakaz opuszczania przez Romów swoich osiedli konsekwentnie egzekwowany przez Policję i wojsko. Wprowadzona izolacja od reszty społeczeństwa, brak informacji o czasie kwarantanny, pozbawienie możliwości powszechnego wśród Romów nieformalnego zarabiania oraz brak środków na żywność i utrzymanie – tym bardziej pogarsza sytuację. Wg AI środki zastosowane wobec całej społeczności romskiej bez wykazania, że stanowi ona podczas pandemii zagrożenie dla zdrowia publicznego, mogą być arbitralne i nieproporcjonalne a także stanowić dyskryminację. 

Z danych opublikowanych ostatnio przez Agencje Praw Podstawowych Unii Europejskiej wynika, że jedna trzecia Romów objętych jej badaniem nadal mieszka w mieszkaniach, w których nie ma wody z kranu, 38% z nich nie ma toalety, prysznica ani łazienki. Jednocześnie epidemiolodzy wyrażają obawy, czy w tych segregowanych osiedlach - slumsach nie dojdzie do niekontrolowanego rozprzestrzeniania się epidemii koronawirusem.

W świetle powyższych danych Stowarzyszenie Romów w Polsce zauważa, że sytuacja bytowa i socjalna mniejszości romskiej w Polsce jest nieporównywalnie lepsza, co nie oznacza, że także u nas nie mogą wystąpić zagrożenia związane z epidemią. 

W przedstawionej sytuacji akceptując działania AI apelujemy do rządów państw Unii Europejskiej by niezwłocznie zapewniły romskim obywatelom z zamkniętych z powodu pandemii koronawirusa osiedli, dostęp do żywności, lekarstw, higieny i opieki zdrowotnej oraz wsparcia potrzebnego do przestrzegania środków zdrowia publicznego, zgodnie z prawami człowieka i obywatela. 

Apelujemy także by rządy niektórych państw Unii Europejskiej zaprzestały wykorzystywania Policji i wojska do izolowania w okresie pandemii ogółu mieszkańców romskich osiedli, slumsów, czy osad, czego nie czynią w stosunku do przedstawicieli tzw. społeczeństwa większościowego..

Roman Kwiatkowski Prezes Zarządu