1. Stowarzyszenie Romów w Polsce
    1. Historia i misja
    2. Władze
    3. Romski Instytut Historyczny
    4. The Fight Against Antisemitism in Poland: Monitoring, Intervention, Education
    5. Projekty
    6. Mobilne Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów
    7. Centrum Porad - FIO
    8. Dzielmy się doświadczeniami
    9. Podnoszenie kwalifikacji i zatrudnienie drogą do integracji
    10. Po obu stronach Karpat
    11. Polsko - Słowackie warsztaty
    12. Media o nas
  2. Aktualnie
  3. Romowie
    1. Historia
    2. Tradycja i Kultura
    3. Współczesność
      1. "Cygan ze strachu, Rom z dumy" - Katarzyna Marwicz w rozmowie z Marcinem Kołodziejczykiem, dziennikarzem tygodnika "Polityka", nagrodzonym za tekst o Romach w Rumunii.
      2. Delegacja Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów oraz Niemieckiego Związku Piłki Nożnej na Węgrzech 26-28.10.2009 - sprawozdanie z pobytu.
      3. Romowie w Polsce
      4. Szczyt Unii Europejskiej w sprawie Romów
      5. Postawy wobec Romów w Polsce, Czechach, na Węgrzech i Słowacji
    4. Artykuły i Raporty
      1. Raporty
      2. Raport "Romowie na rynku pracy" [PDF]
      3. Raport pt. Funkcjonowanie poznawcze dzieci romskich uczęszczających do szkół podstawowych specjalnych i masowych - konteksty społeczne [PDF]
      4. Raport Romowie - Bezrobocie [PDF]
      5. Rzucając wyzwanie przymusowej sterylizacji kobiet romskich w Czechach- źródło ERRC http://www.errc.org/cikk.php?cikk=2228, tłumaczenie Małgorzata Kołaczek
      6. Romowie. Rozprawa o poczuciu wykluczenia- Marian Grzegorz Gerlich, Roman Kwiatkowski
      7. Wykuwanie pamięci. Kilka uwag na temat wystawy ”Zagłada Romów Europejskich oraz Rasizm we Współczesnej Europie” - Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Marek Isztok
      8. Mass media jako czynnik wpływający na integrację społeczną Romów – przypadek Polski, Węgier, Słowacji- Joanna Talewicz-Kwiatkowska, Małgorzata Kołaczek
      9. Pomoc dla Romów w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Szanse i zagrożenia
      10. Romowie na rynku pracy – badania i raport
  4. Romski Holokaust
    1. Informacje historyczne
      1. Początek represji antyromskich po dojściu nazistów do władzy w Niemczech
      2. Początek "ostatecznego rozwiązania" kwestii romskiej
      3. Eksterminacja Romów w okresie II wojny światowej w okupowanych krajach Europy
      4. Syndrom Holokaustu
    2. Świadkowie Holokaustu
    3. Relacje świadków
      1. Franz Wirbel
      2. Szmyt Władysław
      3. Edward Paczkowski
      4. Edward Kwiatkowski
      5. Anna Kwiatkowska
      6. Aleksy Kozłowski
      7. Władysława Jaglenicz
      8. Leokadia Jaworska
      9. Elizabeth Guttenberger
      10. Ryszard Głowacki
      11. Helmut Clemens
      12. RELACJE VIDEO
    4. Skany dokumentów
      1. Świadectwa
    5. Dzień pamięci o zagładzie Romów
      1. Kalendarium upamiętniania holokaustu Romów i Sinti przez Stowarzyszenie Romów w Polsce - lata 1993-2012
      2. Międzynarodowy Dzień Pamięci o Zagładzie Romów- PROKLAMACJA
      3. 65 rocznica likwidacji tzw. Zigeunerlager – obrona pamięci dla lepszej przyszłości
      4. Relacja z 65. rocznicy likwidacji tzw. Zigeunerlager [VIDEO]
    6. Spotkania ze świadkiem
      1. Spotkania ze świadkiem
      2. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.1
      3. Spotkanie z Edwardem Paczkowskim - relacja [VIDEO] cz.2
  5. Edukacja i Kultura
    1. Działalność edukacyjna SRwP
      1. Edukacja
      2. Oferta spotkań edukacyjnych Stowarzyszenia Romów w Polsce
    2. Dialog-Pheniben
    3. Spotkania edukacyjne
    4. Wystawy
      1. Wystawa stała
    5. Publikacje
  6. Video
  7. Galeria
  8. Polecamy
  9. Dialog- Pheniben
  10. Akcja Reinhardt
    1. Romowie stawali się elementem europejskiej układanki etnicznej od X w.
    2. Ustawy Norymberskie składały się z dwóch aktów prawnych: „Ustawy o ochronie niemieckiej krwi i honoru” oraz „Ustawy o obywatelstwie Rzeszy”
    3. Zagłada Romów na terenach okupowanych przez Niemcy.
    4. Zakończenie
    5. Główne cele projektu: Romowie jako ofiary Akcji Reinhardt.
    6. Rezultaty kwerendy archiwalnej
    7. Rezultaty kwerend archiwalnych
    8. Polskie publikacje i działania upamiętniające dotyczące zagłady Romów – w kontekście międzynarodowym.
    9. Auschwitz-Birkenau: działalność Muzeum i Stowarzyszenia Romów w Polsce.
    10. Obozy związane z Akcją Reinhardt
    11. Działalność na rzecz pamięci
    12. Miejsca masowych egzekucji Romów w Polsce południowej. Analiza wybranych lokalizacji.
    13. Dwa pomniki. Estetyka i polityka romskiej pamięci.
    14. Kwerenda z zasobie archiwalnym Geheime Staatspolizei – Staatspolizeistelle Trier
    15. Kwerenda w zasobie archiwalnym ITS – Bad Arolsen
    16. Przypadki indywidualne.
    17. Przebieg zagłady: analiza wybranych przypadków
    18. Poszukiwania miejsc pamięci i ich upamiętnień.
  11. E-Lekcje
 

AKTUALNOŚCI

  Oświadczenie z dnia 10 marca 2021 r.  Stowarzyszenia Romów w Polsce w sprawie przyszłości języka romskiego w Polsce
Oświadczenie z dnia 10 marca 2021 r. 

Stowarzyszenia Romów w Polsce

w sprawie przyszłości języka romskiego w Polsce 

W ostatnich dniach przetoczyła się na łamach mediów publicznych dyskusja na temat kolejnego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 31 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym a także niektórych ustaw (druk sejmowy nr 902) - dotyczącego uznania „języka” śląskiego za język regionalny.

Autorzy projektu ustawy stwierdzili, że etnolekt śląski (odmiana językowa) jest dla kilkudziesięciu tysięcy osób posługujących się nim na co dzień w mowie i piśmie wyznacznikiem ich tożsamości. 

W takiej sytuacji wpisanie tego „języka” do ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych jako języka regionalnego (jak język kaszubski) zahamuje proces ginięcia tego języka, ustawowo wzmocni jego ochronę prawną oraz spowoduje materialne wsparcie.

Niezwykle zaskakujący jest stosunek władz rządowych do przedstawionego projektu. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (dalej: MSWiA) negatywnie zaopiniowało projekt ustawy stwierdzając, że przekwalifikowanie mowy śląskiej do rangi języka regionalnego może w perspektywie czasowej doprowadzić do tego, że Polacy przestaliby mówić po polsku. Jako przykład takiego zagrożenia Ministerstwo podało, że także mieszkańcy Wilamowic koło Bielska-Białej starają się o uznanie ich języka za regionalny. Nie podali tylko, że w Wilamowicach tzw. językiem wilamowickim (pochodzenia flamandzkiego) umie jeszcze posługiwać się tylko kilka osób. Urzędnicy MSWiA stwierdzili, że objęcie języka śląskiego ustawową ochroną może wywołać swoistą lawinę w postaci wystąpień także innych grup obywateli polskich pragnących uznania ich gwar, czy dialektów za języki regionalne. MSWIA stwierdziło w swojej opinii „Uznawanie istnienia kolejnych dialektów jako języków regionalnych mogłoby w rezultacie doprowadzić do paradoksalnej sytuacji, w której społeczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej składałoby się wyłącznie z osób posługujących się odrębnymi językami regionalnym bez istnienia narodowego języka ogólnego”. 

Taka opinia oznacza, że wskazany projekt ustawy nie ma żadnych szans na uchwalenie. 

Chcemy jednakże pocieszyć Ślązaków, że nawet gdyby „język” śląski został wpisany do odpowiedniego przepisu ustawy o mniejszościach jako język regionalny, to z tego powodu niewiele na korzyść by się zmieniło. Wskazuje na to stosunek władzy publicznej do statusu języka romskiego, na przykładzie doświadczeń naszego Stowarzyszenia. 

Otóż, Stowarzyszenie Romów w Polsce od siedmiu lat corocznie występuje do MSWiA z wnioskiem o udzielenie dotacji na realizację kilku zadań mających na celu ochronę, zachowanie i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości romskiej, przeważnie ze skutkiem negatywnym. Wśród wniosków nie znajdujących akceptacji urzędników MSWiA każdorazowo znalazł się wniosek na realizację zadania: „Język romski w Polsce. Diagnoza sytuacji i perspektywy na przyszłość.”

W przeciwieństwie do „języka” śląskiego, język romski jest wprawdzie formalnie wymieniony w ustawie o mniejszościach narodowych i etnicznych, ale poza tym sytuacja prawna i faktyczna tych języków jest podobna, są to języki zagrożone wyginięciem. Język romski, w opracowanej przez UNESCO Czerwonej Księdze Zagrożonych Języków, zakwalifikowany został do języków zagrożonych. Nadto zauważamy, że we wszystkich istotnych dokumentach MSWiA, w szczególności w kolejnych Programach rządowych na rzecz społeczności romskiej, znajduje się konstatacja, że mniejszość romska (jako jedyna) jest zagrożona wykluczeniem społecznym. Takie zagrożenie oznacza również zagrożenie dla języka którym posługuje się ta mniejszość. 

Co w tej sytuacji winna czynić władza publiczna (MSWiA) dysponująca środkami finansowymi na ratowanie tożsamości etnicznej, w tym języka oraz mająca odpowiedzialnego partnera reprezentującego mniejszość romską? Reakcja powinna być tylko pozytywna, czyli środki finansowe na badanie winny być przyznane, zaś ich wydawanie kontrolowane. Na tym polega konstytucyjna zasada subsydiarności (pomocniczości). 

Dlatego w ramach zadania „Język romski w Polsce. Diagnoza i perspektywy na przyszłość” Stowarzyszenie chciało (chce) zbadać prawdziwość kwalifikacji języka romskiego używanego w Polsce jako zagrożonego wyginięciem, całokształt czynników warunkujących obecną sytuację i przyszłość języka romskiego wraz z analizą możliwości prowadzenia nauczania tego języka. W ramach zadania miały być poddane analizie: poziom kompetencji językowej użytkowników języka romskiego w aspekcie międzypokoleniowym, wpływ języka polskiego i innych języków na formy języka romskiego używanego w Polsce, czy wreszcie problem relacji między pragmatyczną a ceremonialną funkcją języka w kontekście przemian tradycyjnych form życia romskiego. Chcieliśmy zbadać też czy istnieje zapotrzebowanie i możliwość prowadzenia nauki czytania i pisania w języku romskim, prowadzonej przez rodziny romskie, grupy sąsiedzkie, społeczności romskie i ich organizacje a także czy jakąś rolę mógłby pełnić w tym procesie oficjalny system edukacji. Wreszcie zauważyliśmy, że w badaniu pilotażowym zajmiemy się sytuacją tylko jednej istotnej grupy Romów żyjącej w Polsce tj. Polska Roma.

Tymczasem MSWiA konsekwentnie nie widzi potrzeby dotowania wskazanych badań, które dla mniejszości romskiej mają charakter ustrojowy. Nie jest to racjonalne podejście bo albo mniejszość romska w Polsce jest zagrożona wykluczeniem społecznym, albo nie jest. Nie znamy przyczyn ciągłego odmawiania przyznania nam dotacji na badania języka romskiego, gdyż decyzje w tej sprawie nie mają uzasadnienia, ale znając uzasadnienie opinii MSWiA dotyczące mowy śląskiej, czy wilamowickiej możemy przypuszczać, że także w przypadku języka romskiego chodzi o zagrożenie dla istnienia języka polskiego. Po prostu Romowie mają mówić tylko po polsku! Dzięki opinii MSWiA wreszcie dowiedzieliśmy się dlaczego od 7 lat nie możemy doczekać się dotacji na zbadanie języka romskiego oraz jego przyszłości. Bo nie można dopuścić by w przyszłości Polacy nie mówili literackim językiem polskim, tylko w językach mniejszości, w gwarze, czy dialekcie.

Smutne, lecz prawdziwe!


Roman Kwiatkowski Prezes Stowarzyszenia

Najnowsze w galerii

Napisz do redakcji

Stowarzyszenie Romów w Polsce
ul. Berka Joselewicza 5
32-600 Oświęcim
tel. 0 33 8426989
e-mail: 17421453@pro.onet.pl; stowarzyszenie@romowie.net
Licznik odwiedzin: 512 418 osób
Realizacja: HEXADE.COM (Grafik, projektant, webdesigner)