W marcu 2015 r. Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów (dalej: Centrum) udzieliło 32 zgłaszającym się Romom, w formie telefonicznej, pomocy o charakterze humanitarnym oraz prawnym. Nadto w wymienionym okresie podjęto inne działania.
Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis niektórych działań podjętych przez Stowarzyszenie Romów w Polsce w okresie od dnia 1 do dnia 31 marca 2015 r.
-
W dniu 5 marca 2015 r. prawnik Stowarzyszenia udzielił jednemu z Romów pomocy prawnej dotyczącej zasiłku pogrzebowego. W związku z tą pomocą opracował on „Poradę prawną dotyczącą realizacji prawa do zasiłku pogrzebowego”. Porada znajduje się także na stronie Stowarzyszenia w ramach Mobilnego Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów. Oto treść tej porady:
Porada prawna
dotycząca realizacji prawa do zasiłku pogrzebowego
1). Podstawa prawna:
Art. 77 do art. 81 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, 1717, 1734 oraz z 2014 r. poz. 496, 567, 683, 684 i 1682). Poniższa porada dotyczy stanu prawnego na dzień 1 marca 2015 r. uwzględniając nowelizację ww. ustawy dokonaną przez Sejm w dniu 23 października 2014 r.
2). Osoby uprawnione do zasiłku pogrzebowego:
Zasiłek pogrzebowy przysługuje za osoby zmarłe, które podlegały ubezpieczeniom społecznym, pobierały emeryturę lub rentę albo nabyły uprawnienia do ich pobierania, a także za zmarłych członków najbliższej rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę (art. 77 ust. 1)
Zgodnie z art. 77 ust. 2 członkami najbliższej rodziny ubezpieczonego lub osoby pobierającej emeryturę lub rentę są:
1) małżonek (wdowa i wdowiec);
2) rodzice, ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające;
3) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione i dzieci umieszczone w rodzinie zastępczej;
4) przyjęte na wychowanie i utrzymaniem przed osiągnięciem pełnoletności inne dzieci niż wymienione w pkt 3;
5) rodzeństwo;
6) dziadkowie;
7) wnuki;
8) osoby, nad którymi została ustanowiona opieka prawna.
Zasiłek pogrzebowy przysługuje również w razie śmierci ubezpieczonego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli śmierć nastąpiła w okresie pobierania zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek ten przysługuje tylko z jednego tytułu.
3). Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie która pokryła koszty pogrzebu . W razie poniesienia kosztów pogrzebu przez więcej niż jedną osobę, zasiłek pogrzebowy ulega podziałowi między te osoby – proporcjonalnie do poniesionych kosztów (art. 78).
4) Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości 4.000 zł. Ponieważ ustawa nie wylicza jakie koszty składają się na koszty zorganizowania pogrzebu, przeto zwyczajowo przyjęto, że są to następujące koszty: - kupno trumny, wieńców, kwiatów, odzieży żałobnej; - koszty przewozu zwłok na cmentarz; - koszty opłacenia miejsca na pochówek; - koszty odprawienia nabożeństwa żałobnego; - koszty tzw. stypy; - inne koszty związane bezpośrednio z pogrzebem.
Należy zauważyć, że z uwagi na stosunkowo niewielką kwotę zasiłku pogrzebowego niektóre z kosztów organizator pogrzebu będzie musiał pokryć z własnych środków.
5). Aby otrzymać zasiłek pogrzebowy należy udać się do placówki ZUS celem otrzymania, wypełnienia i złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy (druk nr Z-12). Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu zgony albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe, oryginały rachunków poświadczających poniesienie kosztów pogrzebu, dokumenty potwierdzające związek z osobą zmarłą (pokrewieństwo lub powinowactwo) np. odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty.
6). Prawo do zasiłku pogrzebowego wygasa w razie niezgłoszenia wniosku o jego przyznanie w okresie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługuje. W przypadku osoby zaginionej i późniejszego odnalezienia zwłok termin 12 miesięcy nie biegnie od dnia śmierci, lecz od daty faktycznego pogrzebu. Dokumentem poświadczającym okoliczności zaginięcia i śmierci jest zaświadczenie Policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny urzędowy dokument wydany w przedmiocie sprawy.
Prawnik : Stanisław Rydzoń, r.p.
Oświęcim, dnia 5 marca 2015 r.
-
W dniu 16 marca 2015 r. w siedzibie Rzecznika Praw Obywatelskich w Warszawie odbyła się Konferencja pt. „ Ochrona praw mniejszości romskiej w Polsce – stan obecny i wyzwania na przyszłość” połączona z prezentacją raportu „Działania Rzecznika Praw Obywatelskich na rzecz mniejszości romskiej w województwie małopolskim”.
W trakcie Konferencji z ramienia Stowarzyszenia głos zabrali: Prezes Zarządu Roman Kwiatkowski, który poruszył problem funkcjonowania oraz integracji społecznej i obywatelskiej mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce z punktu widzenia Konstytucji oraz ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych. Natomiast prawnik Stowarzyszenia radca prawny Stanisław Rydzoń przedstawił zagadnienia związane ze zwalczaniem przestępstw z nienawiści, ze szczególnym uwzględnieniem przestępstw popełnionych za pośrednictwem Internetu.
Przed rozpoczęciem Konferencji Pani prof. Irena Lipowicz RPO w towarzystwie Pani Katarzyny Łakoma Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego przyjęła przedstawicieli Stowarzyszenia w swoim Biurze. Tematem spotkania były problemy nurtujące mniejszość romską w Polsce a także zasady wzajemnej współpracy m.in. w sprawach badań naukowych.
-
W dniu 18 marca 2015 r. Stowarzyszenie skierowało pismo do Pana Jana Stanisława Ciechanowskiego Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w sprawie potrzeby zmiany postępowania Urzędu w stosunku do osób narodowości romskiej występujących o przyznanie uprawnień kombatanckich. Pismo jest reakcją na skargi Romów odnośnie do załatwiania ich wniosków . W wystąpieniu przedstawiliśmy wcześniejszą praktykę Urzędu na przykładzie czterech osób pochodzenia romskiego starających się w 2011 r. o przyznanie tych uprawnień, kiedy sprawy były załatwiane szybko i bez niepotrzebnej dodatkowej dokumentacji. Szczególnie zwróciliśmy uwagę na zaostrzenie przez Urząd wymogów w stosunku do starających się oraz przedłużenie terminu załatwienia spraw, pomimo stabilizacji przepisów w przedmiocie sprawy. Aktualnie oczekujemy na odpowiedź Kierownika Urzędu.
-
W dniu 19 marca 2015 r. dokonaliśmy zawiadomienia Prokuratury Okręgowej w Krakowie o możliwości popełnienia przestępstwa art. 257 kk (publiczne znieważenie grupy ludności romskiej) przez jednego z internautów dokonującego wpisu w formie nienawistnych rysunków na portalu społecznościowym facebook pod artykułem „Łapczywa szmato” .
Poniżej przedstawiamy treść zawiadomienia.
Oświęcim, dnia 19 marca 2015 r.
Prokuratura Okręgowa w Krakowie
Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 257 Kodeksu karnego (publiczne znieważenie grupy ludności z powodu jej przynależności narodowej, czy etnicznej)
Na portalu społecznościowym facebook pod artykułem zatytułowanym: „Łapczywa szmato”, ukazało się w dniu 3 czerwca 2013 r. i nadal widnieje pięć rysunków. Z analizy tych rysunków wynika, że Rom obdarowany datkiem na chleb w podzięce wbija nóż w gardło swojemu darczyńcy. Na ostatnim rysunku wpisujący stwierdził: „Cygańska siła. Na dobre i złe” (http://www.facebook.com/Lapczywaszmata/photos/pb.177237632417546.-2207520000.1426437205./259780150829960/?type=1&theater).
Wskazane rysunki przekraczają dopuszczalne przez prawo granice wypowiedzi artystycznej i wypełniają znamiona przepisu art. 257 Kodeksu karnego. Jedynym celem wykonania i opublikowania tych rysunków jest wywołanie negatywnego stosunku do mniejszości romskiej i to w sposób wyjątkowo drastyczny. W naszym kraju chleb jest podstawowym dobrem i obdarowanie nim drugiej osoby uchodzi za dowód empatii i humanizmu. Jeśli osoba obdarowana chlebem odwzajemnia się morderstwem swojego darczyńcy, to czyn taki jest wyjątkowo hańbiący. Osoba która wykonała te rysunki i je opublikowała w Internecie (nieograniczona ilość odbiorców) musiała się liczyć z konsekwencjami swojego działania, którymi było wywołanie nienawiści względem mniejszości etnicznej romskiej. Inaczej nie można interpretować przedstawionego działania. W takiej sytuacji działanie takie jako stanowiące naruszenie przepisu art. 257 kodeksu karnego winno być ścigane z urzędu lub na wniosek pokrzywdzonego.
Podając powyższe wnosimy o podjęcie stosownych działań karnych względem osoby która popełniła wymieniony czyn.
Załącznik: odpis artykułu z rysunkami
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
-
W dniu 25 marca 2015 r. opublikowaliśmy na stronie Stowarzyszenia oświadczenie dotyczące zawiadomienia z dnia 19 marca 2015 r. Prokuratury Okręgowej w Krakowie.
Poniżej publikujemy treść oświadczenia.
Oświadczenie Stowarzyszenia Romów w Polsce
w sprawie ukazania się na portalu społecznościowym facebook rysunków nienawistnych względem społeczności romskiej
Niniejszym oświadczamy, że w dniu 19 marca 2015 r. skierowaliśmy zawiadomienie do Prokuratury Okręgowej w Krakowie o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 257 kodeksu karnego przez jednego z internautów, polegającego na dokonaniu wpisu na portalu społecznościowym facebook w formie rysunków z nienawistnym komentarzem pod artykułem zatytułowanym „Łapczywa szmato” (http://www.facebook.com/Lapczywaszmata/photos/pb). Zawiadomienie znajduje się na naszej stronie internetowej.
Z analizy treści tych rysunków wynika, ze Rom obdarowany datkiem na chleb wbija w podzięce nóż w gardło swojego darczyńcy. Całość podsumowuje dopisek internauty: „Cygańska siła. Na dobre i złe”.
Dotychczas informowaliśmy Prokuraturę o nienawistnych względem Romów wpisach w formie pisemnego komentarza. Tym razem (po raz pierwszy) mamy do czynienia z wpisem polegającym na zamieszczaniu pod artykułem wpisu – rysunku z krótkim nienawistnym komentarzem. Wydaje się, że ta forma mowy nienawiści jest równie niebezpieczna i groźna jak forma pisemna.
Mamy nadzieję, że Prokuratura szybko znajdzie sprawcę i wystąpi do sądu o jego ukaranie. Zastanawiamy się jak tym razem będzie bronił się sprawca przed zarzutami o rasizm i ksenofobię wobec mniejszości romskiej.
O dalszym ciągu sprawy powiadomimy opinię publiczną niezwłocznie po otrzymaniu decyzji Prokuratury w przedmiocie zawiadomienia.
Oświęcim, dnia 25 marca 2015 r.
Roman Kwiatkowski Prezes Zarządu Głównego
-
W dniu 25 marca 2015 r. otrzymaliśmy z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich pismo z dnia 23 marca 2015 r. (nawiązujące do naszego zawiadomienia z 22 września 2014 r.) dotyczące sytuacji mieszkaniowej romskiej rodziny Oraczków z Limanowej. Nadto Biuro Rzecznika przesłało nam kopie pisma z dnia 23 marca 2015 r. skierowanego do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Limanowej oraz z dnia 23 marca 2015 r. do Burmistrza Miasta Limanowa. Z korespondencji Biura Rzecznika wynika, że ma ono cały czas na uwadze potrzebę rozwiązania pilnych potrzeb mieszkaniowych wymienionej rodziny i innych rodzin romskich żądając od Burmistrza oraz Inspektora Budowlanego aktualnych informacji o sprawie.
Poniżej publikujemy (dla przypomnienia) nasze pismo do Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 22 września 2014 r. oraz trzy wymienione powyżej pisma Biura Rzecznika w przedmiocie sprawy.
A/ Oświęcim, dnia 22 września 2014 r.
Pani Irena Lipowicz
Rzecznik Praw Obywatelskich
Szanowna Pani Rzecznik
W tygodniku Newsweek z dnia 8-14.9.2014 r. ukazał się artykuł Anny Szulc zatytułowany „Ściana nienawiści” w którym opisano warunki życia rodziny romskiej Zofii i Tomasza Oraczko z Limanowej, woj. Małopolskie.
Z artykułu wynika, że ośmioosobowa rodzina Oraczków „mieszka” w Limanowej przy ulicy Wąskiej 8 w dawnym pustostanie w 10 - metrowym lokalu posklejanym z drewna, cegieł, gipsu i paździerzy, bez okien, zajętym przez grzyb, pleśń i wilgoć. W pustostanie tym na pierwszym piętrze mieszka też ojciec Tomasza Oraczka oraz jego dalsza rodzina, łącznie ponad 30 osób. Artykuł dotyczy jednakże wyłącznie Zofii i Tomasza Oraczko i ich walce o przetrwanie.
Zofia i Tomasz Oraczko starali się u Burmistrza Limanowej o przydział lokalu socjalnego, jednakże go nie otrzymali, gdyż – jak stwierdził Burmistrz – „Oraczkom nie może pomóc, nie będzie przecież eskalować konfliktu. Romowie z szóstką dzieci sami mogą wynająć w Limanowej mieszkanie.” Tym samym burmistrz podzielił swoich mieszkańców - obywateli polskich - na dwie kategorie, na tych którzy maja prawo do lokalu socjalnego, czyli osób narodowości polskiej, oraz tych którzy na lokal taki nie zasługują, czyli Romów, chociaż spełniają ustawowe warunki. Realizacja konstytucyjnych zasad równości (art. 32), sprawiedliwości społecznej (art. 2) a przede wszystkim zasad ochrony rodziny oraz dziecka (art. 71 i 72 konstytucji) uzależniona została nie od ustawowo ustalonych warunków, lecz od tego jak zareaguje część mieszkańców nie tolerujących zamieszkiwanie Romów w Limanowej. Nadto propozycja wynajęcia mieszkania na rynku wtórnym przez bardzo biedną rodzinę, w sytuacji gdy nie ma żadnych szans na podjęcie jakiejkolwiek pracy z uwagi na wysokie bezrobocie w Limanowej, zwłaszcza zaś dla Roma, jest szydzeniem z biedy.
Z artykułu wynika także, że w wyniku zawiadomienia lekarzy z lokalnego szpitala do sądu rodzinnego w Limanowej toczy się w nim sprawa o odebranie rodzinie Oraczków dzieci i przekazanie ich do rodziny zastępczej. W ten sposób koło się zamknęło. Brak pracy spowodował biedę, ta zaś katastrofalne warunki zamieszkania, które mogą spowodować możliwość odebrania rodzicom dzieci. Wszystko to zaś odbywa się przy biernej postawie organów państwa zobowiązanych do udzielania pomocy (art. 71 Konstytucji – „Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne , mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.”), szczególnie lokalnych władz samorządowych (m.in. Burmistrza Limanowej, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej).
Podając powyższe uprzejmie prosimy Pana Rzecznika o skorzystanie z konstytucyjnych i ustawowych uprawnień i zbadanie sprawy przedstawionej w artykule „Newsweeka” a także o podjęcie działań dla udzielenia pomocy rodzinie Zofii i Tomasza Oraczko. Uważamy, że prawa i obowiązki winny być równe dla wszystkich obywateli niezależnie od pochodzenia, w tym także prawa do szczególnej pomocy władz publicznych dla rodzin biednych i wielodzietnych.
Zważywszy na dotychczasowe działania Pani Rzecznik bardzo liczymy na pomoc wymienionej rodzinie w jej dramatycznej walce o egzystencję.
Załącznik: Z wyrazami szacunku
Ksero artykułu
B/ (Skan pisma RPO z dnia 23.33.2015 r. znak: IV.7211.513.2014/JS skierowanego do Romana Kwiatkowskiego – jest w Biurze Stowrzyszenia……………………)
C/ (Skan pisma RPO z dnia 23.33.2015 r. znak j.w. skierowanego do Burmistrza Limanowej …..- jest w Biurze)
D/ (Skan pismo RPO z dnia 23.3.2015 r. znak j.w. skierowanego do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Limanowej -jest w Biurze).
-
W marcu 2015 r. dokonano monitoringu m.in. następujących portali pod kątem popełnieni przestępstwa z art. 256 i 257 kk:
-
www.faccebook.com/Lapczywaszmata/photos/pb - zawiadomiono Prokuraturę Okręgową w Krakowie;
-
http://.demotywatory.pl/4477963, artykuł „Wytłumaczcie mi jak można tak zrobić z własnym mieszkaniem?
-
Pikio.pl˃ Popularne Wiadomości –osiedle socjalne za 2,5 mln zł teraz wygląda jak śmietnik.
Prawnik Stanisław Rydzoń, r.p.
Oświęcim, dnia 8 kwietnia 2015 r.
