Raport z realizacji w październiku 2014 r. programu Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów
W
październiku 2014 r. Centrum Przeciwdziałania Dyskryminacji Romów
udzieliło 24 zgłaszającym się Romom telefonicznie indywidualnej pomocy o
charakterze humanitarnym oraz prawnym. Nadto w wymienionym miesiącu
wystąpiono m.in. do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw
Dziecka, Prokuratury Okręgowej w Krakowie, Prezydenta Nowego Sącza,
redaktora naczelnego dziennika „Rzeczpospolita” w sprawach związanych ze
zwalczaniem rasizmu wobec Romów. Przeprowadzono także cztery szkolenia
policjantów z KP Policji w Wadowicach i Chrzanowie w zakresie prawa
antyrasistowskiego. Nadto podjęto inne działania.
Poniżej
przedstawiamy szczegółowy opis niektórych działań podjętych przez
Stowarzyszenie Romów w Polsce w okresie od 1 do 31 października 2014 r.
lub kontynuowanych a związanych z funkcjonowaniem Centrum.
1. W
związku z ukazaniem się w dzienniku „Rzeczpospolita” w wydaniu z dni
20-21 września 2014 r. w dodatku Plus Minus artykułu na temat
mniejszości romskiej w Polsce i Europie Prezes Stowarzyszenia Romów w
Polsce postanowił wystąpić do Redaktora Naczelnego tej Gazety z uwagami i
zastrzeżeniami dotyczącymi treści opracowania. Oto przedmiotowe
wystąpienie:
Oświęcim, dnia 7 października 2014 r.
Szanowny Panie Redaktorze,
Chciałem na wstępie podziękować Panu i
całemu zespołowi za poruszenie w kilku artykułach dodatku Plus Minus z
20-21 września br. kwestii położenia i sytuacji obywateli polskich
należących do mniejszości romskiej we współczesnej Polsce i Europie.
Przedstawiony materiał jest w dużej mierze rzetelny i obiektywny,
jednakże zawiera też kilka opinii, które bez wahania mogę nazwać
dyskryminującymi, a nawet rasistowskimi. Po tak szanowanym i
opiniotwórczym czasopiśmie powinniśmy spodziewać się sądów wyważonych i
nieobarczonych stereotypami i uprzedzeniami. Niestety, ku memu ogromnemu
żalowi, nie udało się zachować i utrzymać tych standardów autorom dwóch
artykułów, a mianowicie Dominikowi Zdortowi w „Nie dajmy się oromić”
oraz Markowi Kozubalowi i Janinie Blikowskiej w „Nie tylko
pokrzywdzeni”. Jeśli chodzi o pierwszy wymieniony artykuł, to autor
wykazał się nie tylko brakiem znajomości tematu oraz pozostawiającymi
wiele do życzenia umiejętnościami kreowania i nakreślania analogii
pomiędzy używaniem nazw Romowie i Cyganie a innymi nazwami własnymi
poszczególnych wymienionych w tekście narodów, ale także postanowił
uzupełnić artykuł o nic niewnoszącą i stygmatyzującą anegdotę o
„przestępczości cygańskiej”. Zadaje sobie pytanie – czemu miała ona
służyć? Podsycaniu już i tak silnych emocji i napięć pomiędzy
społecznością romską a społeczeństwem większościowym. Kreowaniu wśród
czytelników poczucia, że społeczność romska odpowiada zbiorowo za czyny
jednostek? Czy może wzbudzaniu kontrowersji i przyciągnięciu większej
liczby czytelników? Jeśli na którekolwiek z tych pytań odpowiedz jest
pozytywna, nasuwa się tylko jeden komentarz – takie zabiegi nie
przystoją dziennikarzom i osobom, które chcą kształtować opinie
czytelników. Zdecydowanie jednak najbardziej oburzyły mnie supozycje
zawarte w drugim wspomnianym artykule – Nie tylko pokrzywdzeni takie
jak np. sformułowanie, że: Cyganie powinni respektować standardy
kulturowe społeczeństwa polskiego i powstrzymywać się przed kreowaniem
siebie na ofiary rasizmu w sytuacjach, w których sami wywołują
konflikty. Mamy tu do czynienia nie tylko z niedopuszczalną
stygmatyzacją i „wrzucaniem wszystkich do jednego worka”, ale także ze
wzmacnianiem i ugruntowywaniem z gruntu błędnego i krzywdzącego
przekonania, że Romowie nie są częścią społeczeństwa polskiego, ale
obcymi, przybyszami, którzy muszą się dostosować do norm kulturowych.
Romowie są częścią dziedzictwa i narodu polskiego od ponad sześciu
wieków, a ich status uznany jest przez Ustawę o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym z 6 stycznia 2005 roku.
To nie imigranci, którzy muszą się dostosować! Ochrona i kultywowanie
tradycji i zwyczajów jest zagwarantowane zarówno we wspomnianej ustawie,
jak i w art. 35 Konstytucji. Ponadto, sugerowanie, że Romowie kreują
się na ofiary rasizmu i to w sytuacjach przez nich wywoływanych, jest
bezzasadne. Czy autor wczytał się kiedykolwiek w historię tej
społeczności czy bazuje jedynie na kilku utartych opiniach i kilku
wyrwanych z kontekstu zdaniach? Niestety, jestem przekonany, że autor
takich słów jak: Co ważne, nie doszło do fizycznej napaści na żadnego
przedstawiciela mniejszości cygańskiej, cała agresja tłumu skierowała
się na niszczenie jej mienia nie posiada ani odpowiedniej dozy
obiektywizmu ani empatii i zrozumienia dla skomplikowanych stosunków
romsko-nieromskich, obciążonych latami zaniedbań, przemocy,
niedopowiedzeń i potęgujących wrogość posunięć kolejnych władz.
Podając
powyższe pragnę zwrócić uwagę na standardy o charakterze ustrojowym.
Zgodnie z art. 2 oraz 32 Konstytucji Polska jest demokratycznym państwem
prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej, w
którym wszyscy obywatele są równi i mają prawo do równego traktowania
przez władze publiczne. Dla nas jako mniejszości narodowej istotny jest
zwłaszcza art. 35 ustawy zasadniczej, zgodnie z którym Rzeczpospolita
Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i
etnicznych (w tym romskiej) wolność zachowania i rozwoju własnego
języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Co
te zapisy oznaczają? Że poza wymienionymi preferowanymi wartościami
kulturowymi obywatele polscy będący przedstawiciele mniejszości, w tym
romskiej winni korzystać ze wszystkich praw oraz być obciążeni
wszystkimi obowiązkami jak społeczeństwo tzw. większościowe. Mają więc
prawo do korzystania z prawa do zabezpieczenia społecznego, do edukacji,
do sądów, do pracy, do ochrony zdrowia, czy do pomocy społecznej. W
przypadku zaś przekroczenia praw i obowiązków winni ponosić
konsekwencje, tak jak inni obywatele, bez preferencji, ale i bez
dyskryminacji. Taka winna być nasza Rzeczpospolita.
Niech dla
kontrastu na koniec wybrzmią słowa z innego tekstu z tego numeru Plus
Minus, a mianowicie Wędrowcy na bezdrożach: Zbyt wielkim uproszczeniem
jest sprowadzenie „kwestii cygańskiej" do problemu ekonomicznego z
jednej lub do wskazywania nietolerancji i rasizmu z drugiej strony. W
istocie to jeden z najbardziej dramatycznych kryzysów
społeczno-ekonomicznych Europy, na którego rozwiązanie nigdzie nie
znaleziono dotychczas skutecznej recepty. O to właśnie apeluję:
rozmawiajmy, szukajmy rozwiązań, współpracujmy, a nie stygmatyzujmy,
ośmieszajmy i dyskryminujmy.
Z poważaniem
Roman Kwiatkowski
Prezes Stowarzyszenia Romów w Polsce
2. W dniu 10 października 2014 r. Biuro
Rzecznika Praw Obywatelskich Zespół Prawa Cywilnego, odpowiadając na
nasze pismo z dnia 30 września 2014 r., przesłało na adres naszego
Stowarzyszenia pismo o sygn.. IV.7211.513.2014/JS w sprawie sytuacji
mieszkaniowej rodziny Oraczków z Limanowej (vide: raport za wrzesień
2014 r.). Z pisma wynika, że Rzecznik zażądał od Burmistrza Miasta
Limanowa wyjaśnień, zaś od Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w
Limanowej zbadania stanu technicznego budynku zamieszkiwanego przez w/w
rodzinę. Po otrzymaniu tych danych Rzecznik zajmie stanowisko w sprawie
naszego zawiadomienia.
Uwaga: sprawa udzielenia pomocy rodzinie Oraczków nabrała biegu. Czekamy na następne działania władz, o czym powiadomimy.
3.
W dniach 9, 16, 22 i 28 października 2014 r. odbyły się szkolenia
policjantów z Komendy Powiatowej w Wadowicach, w siedzibie tej Komendy,
których przedmiotem było:
„Zwalczanie dyskryminacji
mniejszości narodowych i etnicznych, ze szczególnym uwzględnieniem
społeczności romskiej. Zagadnienia prawne oraz praktyczne w działaniach
antydyskryminacyjnych w jednostkach Policji.”
W szkoleniach ze
strony Stowarzyszenia, oprócz prawników, brał udział także Prezes ZG
Stowarzyszenia Roman Kwiatkowski. Program szkolenia obejmował dwa
zagadnienia:
1. Mniejszość romska w Polsce, rys historyczny oraz czasy współczesne;
2. System prawa antydyskryminacyjnego (przepisy, organy ochrony prawnej, praktyka).
Miejsce i termin szkolenia: siedziba KP Policji w Wadowicach i Chorzowie Termin 9,16, 22 i 28 października 2014 r. W szkoleniach wzięło łącznie udział 110 policjantów. Poniżej przedstawiamy program szkolenia:
I. Mniejszość romska w Polsce, rys historyczny oraz czasy współczesne.
System prawa antydyskryminacyjnego:
1) ONZ-owskie dokumenty antydyskryminacyjne:
a) Konwencja nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy;
b) Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych;
c) Konwencja w Sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet;
d) Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej.
2) Dokumenty prawne wydane przez Radę Europy oraz ustanowione prez Unię Europejską:
a)
Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych Wolności (art. 14
Konwencji, rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka );
b) Europejska Karta Społeczna;
c) Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską;
d)
Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w
życie zasadę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe
lub etniczne.
3) Prawo polskie:
a) Konstytucja RP – rozdział II wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela (art. 2, art. 30, art. 32, art. 35);
b)
ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii
Europejskiej w zakresie równego traktowania (tzw. ustawa równościowa);
b) Kodeks pracy ( rozdział IIa, art. 11.3, 18,3a, 18.3b, 183d, 18.3e) ;
c) Kodeks karny (art. 119, art. 256, art. 257);
d) ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym.
4) Organy ochrony prawnej przed przestępstwami dyskryminacyjnymi w Polsce:
-
zadania Rzecznika Praw Obywatelskich jako organu stojącego na straży
wolności i praw człowieka (art. 208 ust. 1 Konstytucji oraz ustawa z
dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich) ;
- zadania
Prokuratury w zakresie ochrony praworządności, w tym praw mniejszości
narodowych i etnicznych (Wytyczne Prokuratora Generalnego w zakresie
prowadzenia postepowań o przestępstwa z nienawiści);
- zadania Policji (w tym: Policyjna Platforma Przeciw Nienawiści);
- zadania Pełnomocnika Rządu Do Spraw Równego traktowania.
5)
Zagadnienia praktyczne związane z kontaktami Stowarzyszenia z
Prokuraturą oraz Policją w zakresie ścigania przestępstw z nienawiści.
Dyskusja.
4. W dniu 15 października 2014 r.
ukazał się na poniższym portalu internetowym artykuł:
http://www.sadeczanin.onfo/wiadomosci,5/stbs-przed-zima-zabral-lokatorom-kaloryfery-romowie-sami-sobie-winni,
w którym opisano działania sądeckiego STBS względem lokatorów, w tym
Romów. Ponieważ są to działania naganne przeto postanowiono o sprawie
powiadomić Rzecznika Praw Dziecka. Oto pismo skierowane do Rzecznika:
Oświęcim, dnia 16 października 2014 r.
Pan
Marek Michalak
Rzecznik Praw Dziecka
Szanowny Panie Rzeczniku
W
imieniu Stowarzyszenia Romów w Polsce zwracam się do Pana Rzecznika o
interwencję do władz Miasta Nowy Sącz w sprawie sytuacji mieszkaniowej
16 rodzin romskich liczących około 100 osób, w tym wiele dzieci,
zamieszkujących w baraku przy ulicy Nawojowskiej.
Ze strony
internetowej:
http://www.sadeczanin.info/wiadomosci,5/stbs-przed-zima-zabral-lokatorom-kaloryfery,
pozyskaliśmy informacje, że w ostatnim czasie pracownicy Sądeckiego
Towarzystwa Budownictwa Społecznego (dalej: STBS) administrującego na
zlecenie władz Miasta Nowy Sącz wymienionym barakiem przy ul.
Nawojowskiej odkręcili kaloryfery na korytarzach. Jako uzasadnienie dla
takiego działania podali oni, iż część lokatorów od dłuższego czasu nie
płaci czynszu. Jeden z Romów stwierdził, że „Romowie nie płacą, bo nie
mają pracy, a większość z nich ma utrzymaniu po kilkoro dzieci”.
Ponieważ wcześniej wyłączono także prąd oznacza to, że dzieci te, będą
zamieszkiwać w zimie w lokalu bez ciepła, prądu i światła, co w
warunkach funkcjonowania państwa polskiego w UE jest nie do przyjęcia.
Zapytany w przedmiocie sprawy prezes STBS- „A co będzie w zimie, gdy
temperatura spadnie poniżej zera? Budynek jest w fatalnym stanie.
Zróbcie z tym coś?” odpowiedział: „Po co?”.
Jak podaliśmy wyżej z
artykułu wynika, że decyzja o wyłączeniu ciepła spowodowana została
zadłużeniem części lokatorów względem administratora tj. STBS a także,
że zastosowano odpowiedzialność zbiorową także względem płacących
czynsz. Wydaje się, że istnieje wiele sposobów na rozwiązanie problemu
zadłużenia, tym bardziej, że część osób z tzw. społeczeństwa
większościowego też czynszu nie płaci, ale nie słyszeliśmy by na zimę
wyłączano im media, bez jakiegokolwiek zabezpieczenia socjalnego.
Znając
podejście i wrażliwość Pana Rzecznika uprzejmie prosimy o wystąpienie
do władz Nowego Sącza celem wyjaśnienia wskazanego postępowania względem
rodzin romskich oraz planów tych władz w stosunku do dzieci romskich po
nadejściu zimy.
Z góry serdecznie dziękujemy za zainteresowanie się przedstawioną sprawą.
Z wyrazami szacunku
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
5. W dniu 13 października 2014 r. na
stronie internetowej „Gazety Krakowskiej” ukazał się artykuł: ”Romowie
wybrali gorsze mieszkanie. Teraz chcą pomocy.” Pod wymienionym artykułem
wielu internautów dokonało wpisów w których ustosunkowali się do sprawy
przedstawionej w artykule. Jeden wpis miał wyjątkowo nienawistny i
rasistowski charakter, stąd wystąpiliśmy do Prokuratury Okręgowej w
Krakowie z zawiadomieniem o możliwości popełnienia przez autora wpisu
przestępstwa z art. 256 lub 257 Kodeksu karnego. Oto przedmiotowe
zawiadomienie:
Oświęcim, dnia 17 października 2014 r.
Prokuratura Okręgowa
w Krakowie
Zawiadomienie
o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 256 oraz art. 257 Kodeksu
karnego (nawoływanie do nienawiści, publiczne znieważenie)
W
dniu 13 października 2014 r. na stronie internetowej Gazety
Krakowskiej ukazał się artykuł zatytułowany: Romowie wybrali gorsze
mieszkanie. Teraz chcą pomocy
(http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/3607469,
romowie-wybrali-gorsze-mieszkanie). Artykuł – jak sam tytuł sugeruje –
dotyczy przyznania przez władze miejskie rodzinie Zdzisława Siwaka,
sądeckiego Roma, mieszkania komunalnego, gdyż dotychczas zamieszkiwany
przez jego 10-osobową rodzinę lokal znajduje się w budynku
przeznaczonym do wyburzenia. Ponieważ przydzielony lokal jest w bardzo
złym stanie technicznym, przeto Z. Siwak wypowiedział się dla
wymienionej Gazety, że będzie mu bardzo ciężko wyremontować przedmiotowy
lokal z uwagi na skromne możliwości finansowe. Urząd Miejski
odpowiedział, że mu nie pomoże, ponieważ taki lokal sam sobie wybrał.
Na
kanwie tych dylematów wielu internautów dokonało wpisów pod wymienionym
artykułem. Spośród tych wpisów jeden cechuje się wyjątkową
agresywnością nosząc zabarwienie rasistowskie i ksenofobiczne. Chodzi o
wpis dokonany w dniu 13.10.2014 r. o godz. 20:46:52 przez osobnika
posługującego się nickiem „Taka prawda (gość)” zatytułowany :”Taka
prawda”. Czytamy w nim (pisownia autentyczna): „A ja się pytam czemu te
Romskie brudasy w ogóle dostali mieszkanie???Czemu Polacy nie mogli go
dostać? Romowie poza zebraniem i okradaniem ludzi nie robią NIC zamiast
dostać mieszkanie powinni dostać bilet w jedna stronje do Romuni”.
Z
dokonanego wpisu wynika, że osoba go dokonująca zupełnie nie rozumie
istoty funkcjonowania samorządu terytorialnego, prawa lokatora
mieszkania komunalnego do lokalu zamiennego w przypadku wyburzenia
budynku w którym dotychczas zamieszkiwał a przede wszystkim prawa
obywatela polskiego do pomocy władzy publicznej w przypadkach
określonych przez przepisy prawa. Nie rozumie, ze prawo to nie jest
uzależnione od narodowości tego obywatela ( polskiej, żydowskiej,
niemieckiej, ukraińskiej, czy romskiej), ale tylko od spełnienia wymogów
ustawowych.
Wpis jest konsekwencją kompleksów jego autora , ale
także stereotypów panujących w części społeczeństwa co do praw i
obowiązków Romów w Polsce.
Określenia „ Romskie brudasy”, „Romowie
poza żebraniem i okradaniem ludzi nie robią nic” oraz „zamiast dostać
mieszkanie powinni dostać bilet w jedną stronę do Rumunii” (poprawiono
pisownię) są publicznym znieważeniem ludności pochodzenia romskiego z
powodu jej przynależności etnicznej oraz nawoływaniem do wyrzucenia ich z
Polski, o czym mówią art. 256 oraz art. 257 Kodeksu karnego.
Przedmiotem ochrony tych norm są zasady demokracji, z którymi idee
nienawiści na tle różnic etnicznych są sprzeczne, a także godność i
poczucie wartości człowieka wynikające z jego przynależności do
określonej grupy ludności a także godność takich grup. Przestępstwa te
mogą być dokonane tylko publicznie (np. internet). Wszystkie te znamiona
wypełniła osoba dokonująca wskazanego wyżej wpisu. Osoba ta umyślnie
aprobuje głoszone hasła, zaś jej celem jest upowszechnienie głoszonej
idei oraz wywołanie u innych osób negatywnych emocji i nienawiści do
Romów.
Podając powyższe wnosimy o podjęcie działań wynikających z przepisów prawa karnego.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
6. W dniu 31 października otrzymaliśmy
pismo z Prokuratury Okręgowej w Krakowie znak: III Ko 964/14 informujące
o przekazaniu zawiadomienia, o którym mowa w pkt 5 (artykuł: Romowie
wybrali gorsze mieszkanie), do Prokuratury Rejonowej Kraków-Śródmieście
Zachód w Krakowie celem podjęcia postępowania.
7.W dniu 27
października 2014 r. odbyło się szkolenie policjantów z Komendy
Powiatowej Policji w Chrzanowie, z porządkiem oraz obsadą wykładowców,
jak w przypadku szkolenia w KP Policji w Wadowicach (pkt 2 powyżej).
Szkolenie otwarli Komendant Powiatowy Policji w Chrzanowie inspektor
Tomasz Zając oraz Prezes ZG Stowarzyszenia Roman Kwiatkowski. W
szkoleniu wzięło udział 59 policjantów.
8. W dniu 29 października
2014 r. wystąpiliśmy do Prezydenta Miasta Nowy Sącz z prośbą o
udzielenie pomocy w remoncie mieszkania Pana Zdzisława Siwaka, Roma z
Nowego Sącza. Naszym zdaniem władze tego Miasta winny udzielić pomocy
swojemu mieszkańcowi, z uwagi na plany wyburzenia budynku w którym
dotychczas mieszkał ze swoją 10-osobową rodziną oraz przydzielenie mu
innego nie nadającego się do zamieszkania bez kosztownego remontu.
Poniżej przedstawiamy treść wystąpienia:
Oświęcim, dnia 29 października 2014 r.
Pan
Ryszard Nowak
Prezydent Miasta Nowy Sącz
Szanowny Panie Prezydencie
W
dniu 13 października 2014 r. na stronie internetowej Gazety
Krakowskiej ukazał się artykuł zatytułowany: Romowie wybrali gorsze
mieszkanie. Teraz chcą pomocy
(http://www.gazetakrakowska.pl/artykul/3607469,
romowie-wybrali-gorsze-mieszkanie). Artykuł – jak sam tytuł sugeruje –
dotyczy przyznania przez władze miejskie rodzinie Zdzisława Siwaka,
sądeckiego Roma, mieszkania komunalnego, gdyż dotychczas zamieszkiwany
przez jego 10-osobową rodzinę lokal przy ul. Kraszewskiego znajduje
się w budynku przeznaczonym do wyburzenia. Ponieważ przydzielony lokal
przy ulicy Długosza jest w bardzo złym stanie technicznym, przeto Z.
Siwak wypowiedział się dla wymienionej Gazety, że będzie mu bardzo
ciężko wyremontować przedmiotowy lokal z uwagi na skromne możliwości
finansowe, zaś ze stronu Urzędu Miejskiego w Nowym Sączu nie uzyska
pomocy, gdyż taki lokal sam sobie wybrał spośród kilku przedstawionych
mu ofert.
Po ukazaniu się wymienionego wywiadu przeprowadziliśmy
rozmowę z Panem Z. Siwakiem, który potwierdził, że wybrane mieszkanie
nadaje się do generalnego remontu , zaś on – mimo uzyskiwania dochodów z
pracy - nie ma możliwości finansowych by remont przed zimą
przeprowadzić. Szczególnie chodzi o remont kuchni i łazienki. Wg jego
oceny na remont mieszkania potrzeba mu około 5 tys. złotych.
Ponieważ
z wypowiedzi Pani Doroty Goławskiej Dyrektor Wydziału Gospodarki
Komunalnej wynika, że Pan Z. Siwak nie może liczyć na pomoc Urzędu
Miasta, przeto sytuacja jego licznej rodziny – przed zbliżająca się zimą
– staje się dramatyczna.
W związku z przedstawioną sytuacją bardzo
prosimy Pana Prezydenta o zbadanie sprawy i udzielenie wymienionej
rodzinie możliwej pomocy w adaptacji mieszkania. Wydaje się, że przy
aktywnym udziale Pana Z. Siwaka problem jest możliwy do rozwiązania.
Z wyrazami szacunku
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego
9. W związku z ukazaniem się w tygodniku
„Newsweek” z dni 8-14.9.2014 r. artykułu Anny Szulc zatytułowanego
„Ściana nienawiści”, w którym opisano warunki życia rodziny romskiej
Zofii i Tomasza Oraczko z Limanowej, woj. Małopolskie, Stowarzyszenie
wystąpiło do Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka,
Pełnomocnika Wojewody Małopolskiego do Spraw Mniejszości Narodowych i
Etnicznych oraz Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Limanowej – z prośbą o zainteresowanie się sprawą oraz pilne udzielenie
wymienionej rodzinie romskiej pomocy. W Raporcie za wrzesień 2014 r.
poinformowaliśmy o odpowiedzi Rzecznika Praw Dziecka.
Poniżej
przedstawiamy odpowiedź Kierownika Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w
Limanowej z dnia 22 października 2014 r. znak: MOPS.DS.0700.59.2014.
Limanowa.pdf
10.
W dniu 22 października 2014 r. Komenda Wojewódzka Policji w Krakowie
poinformowała nas, że nasze zawiadomienie z dnia 30.9.2014 r. w sprawie
zamiaru zainstalowania przez władze gminy Limanowa stałego monitoringu
Romów w osadzie Koszary przesłała do załatwienia do KP Policji w
Limanowej.
11. W związku z ukazaniem się na
stronie Prokuratury Generalnej RP Wytycznych w sprawach związanych z
ściganiem przestępstw z nienawiści dokonywanymi z wykorzystaniem
Internetu Stowarzyszenie wydało oświadczenie, którego treść publikujemy
poniżej
Oświęcim, 30 października 2014 r.
Stowarzyszenia Romów w Polsce w
sprawie wydania przez Prokuratora Generalnego Andrzeja Seremeta
Wytycznych w sprawie ścigania przestępstw z nienawiści w Internecie.
W
dniu 27 października 2014 r. Andrzej Seremet Prokurator Generalny RP
wydał Wytyczne dla prokuratorów apelacyjnych w sprawach związanych z
przestępstwami z nienawiści dokonywanymi z wykorzystaniem Internetu
(Wytyczne są dostępne na stronie Prokuratury Generalnej). Dokument
ten jest kolejnym krokiem w zwalczaniu przestępstw rasistowskich i
ksenofobicznych po wytycznych z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie
prowadzenia przez prokuratorów postępowań o przestępstw z nienawiści.
Stowarzyszenie
nasze z zadowoleniem przyjmuje kolejne wytyczne Prokuratora
Generalnego. Takie stanowisko wynika z dotychczasowych niezbyt dobrych
kontaktów z jednostkami prokuratury związanych z załatwianiem naszych
zgłoszeń o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 119, 256, 257
Kodeksu karnego. Praktycznie wszystkie zawiadomienia składane przez
nasze Stowarzyszenie zostały załatwione odmownie tzn. postępowania
(dochodzenia) zostały umorzone albo odmówiono wszczęcia dochodzenia.
Zauważamy, że organy ścigania prowadziły wymienione sprawy bardzo
formalnie, bez empatii dla pokrzywdzonych. Działając w ten sposób
prokuratorzy znacząco poszerzyli sferę niekaralności czynów, które winny
być ścigane i karane. Szczególnie dotyczyło to nienawistnych wpisów
internetowych. Stowarzyszenie podkreślało w wielu wystąpieniach, że
wydawane przez jednostki prokuratury postanowienia o umorzeniu
postępowania lub odmowie wszczęcia postępowania stawały się dla sprawców
czynów z mowy nienawiści swoistym glejtem niewinności oraz otwarciem
drzwi do kontynuowania dotychczasowych nagannych czynów.
W
Wytycznych Prokurator Generalny przypomina śledczym, że mowa nienawiści
jest ścigana z urzędu, zaś śledczy sami powinni takie sprawy wyławiać z
Internetu. Prokurator ma nie tylko szukać hejtera, lecz także zastanowić
się, czy do odpowiedzialności można pociągnąć właściciela strony
internetowej, który tolerował wpisy. To ważne, bo zdecydowana reakcja
prokuratury może spowodować, że właściciele portali sami będą usuwać
obraźliwe wpisy. W chwili obecnej administratorzy stron bardzo rzadko
reagują na prośby o usunięcie nienawistnego wpisu ze swojej strony.
Zdaniem Prokuratora Generalnego - rola prokuratora nie powinna kończyć
się na wysłaniu aktu oskarżenia lub umorzeniu śledztwa z powodu
niemożności wykrycia sprawców. Powinien on informować właściciela
strony, że znajdują się na niej ksenofobiczne treści. Wytyczne zawierają
nadto wiele innych zaleceń dla podrzędnych jednostek.
Wytyczne są
obszernym dokumentem (9 stron tekstu). Zawierają one dwadzieścia pięć
zasad, których zastosowanie przez jednostki prokuratury winno mieć
bardzo korzystny wpływ na funkcjonowanie mniejszości narodowych i
etnicznych (a także innych) w Polsce a przede wszystkim na sprawność
funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).
Z
ostrożności należy jednakże zauważyć, że o wszystkim decydować będzie
nie przepis (dokument), lecz praktyka a z tym w Polsce nie zawsze jest
najlepiej.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Romów w Polsce
12. W dniu 30 października 2014 r.
Stowarzyszenie otrzymało postanowienie Komisariatu Policji z daty
15.10.2014 r. sygn.. akt RSD 504/14 o umorzeniu dochodzenia w sprawie z
naszego zawiadomienia dotyczącego odmowy obsłużenia Romki z dziećmi w
cukierni w Andrychowie. Oto przedmiotowe postanowienie:
Andrychow.pdf
13. W związku z postanowieniem , o którym mowa w pkt 12, Stowarzyszenie wydało oświadczenie, którego tekst publikujemy poniżej.
Oświęcim, dnia 31 października 2014 r.
Oświadczenie Stowarzyszenia
Romów w Polsce w sprawie wydania przez Komisariat Policji w Andrychowie w
dniu 15 października 2014 r. postanowienia o umorzeniu postępowania w
związku z publicznym znieważeniem grupy Romów z powodu ich
przynależności narodowej poprzez odmowę obsłużenia w cukierni Catabriga
oraz wyproszenie ich z lokalu.
W dniu 28 czerwca 2014 r.
obywatelska polska pochodzenia romskiego, mieszkanka Andrychowa, udała
się ze swoimi dziećmi do cukierni sieci „Catabriga” zlokalizowanej w
centrum tego miasta, gdzie podano jej i dzieciom zamówione lody i
ciasto. Po pewnym czasie do lokalu weszła kolejna Romka z dziećmi, także
mieszkanka Andrychowa, która także poprosiła o podanie jej i dzieciom
lodów. Jednakże w przeciwieństwie do pierwszej Romki obsługa cukierni
odmówiła kolejnej klientce podania wyrobów cukierniczych uzasadniając tą
decyzję brakiem posiadania przez nią karty członkowskiej lokalu oraz
stwierdzeniem :„Właściciel nie życzy sobie tutaj Romów”. Następnie
poproszono ja o opuszczenie cukierni, co uczyniła. Właściciel lokalu
ponadto zawiadomił Policję, że w lokalu znajdują się „podejrzane osoby
narodowości romskiej”.
W związku z incydentem o charakterze
rasistowskim w dniu 3 lipca 2014 r. Stowarzyszenie złożyło zawiadomienie
do Prokuratury Rejonowej w Wadowicach o możliwości popełnienia przez
właściciela cukierni Catabriga przestępstwa z art. 257 Kodeksu karnego
(publiczne naruszenie praw i wolności obywatelskich).
W dniu 15
października 2014 r. Komisariat Policji w Andrychowie, działający pod
nadzorem w/w Prokuratury, umorzył postępowanie w sprawie stwierdzając
brak znamion czynu zabronionego. Policja stwierdziła, że Romowie „nie
zakłócili w żaden sposób ładu i porządku publicznego a wyproszenie ich z
terenu lokalu spowodowane było wyłącznie faktem nie posiadania przez
nich kart członkowskich Clubu. Z uwagi na fakt, że lokal został otwarty
niedługo przed zdarzeniem, nie było w nim umieszczonej żadnej informacji
dla klientów o obowiązku posiadania kart członkowskich, personel
również nie poinformował o takim obowiązku Romów korzystających wówczas z
usług lokalu.”. Niezależnie od powyższego Policja postanowiła jednak
wystąpić o ukaranie właściciela cukierni na podstawie art. 135 Kodeksu
wykroczeń, tj. za odmowę sprzedaży towarów bez uzasadnionej przyczyny.
Analiza sprawy pozwala na wyciągnięcie kilku wniosków:
1)
z ubolewaniem stwierdzamy, że po raz kolejny Prokuratura i Policja
konsekwentnie odmawiają ścigania czynów przestępczych o charakterze
rasistowskim i ksenofobicznym;
2. uzasadnienie postanowienia o
umorzeniu postępowania o przestępstwo z art. 257 Kodeksu karnego
potwierdza słuszność złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa,
gdyż lokal nie miał jakichkolwiek oznaczeń, że konsumpcja jest możliwa
tylko za okazaniem kart członkowskich; obsłużono jedną grupę klientów
bez jakichkolwiek uwag, następnie odmówiono innej grupie klientów
obsłużenia tylko z powodów etnicznych;
3. sentencja postanowienia nie jest więc adekwatna do jego uzasadnienia;
4.
ponieważ czyn miał charakter rasistowski (właściciel nie życzy sobie
tutaj Romów – stwierdził w czasie incydentu pracownik cukierni) dziwi
brak woli skierowania aktu oskarżenia do sądu;
5. działania
organów ścigania kłócą się z Wytycznymi Prokuratora Generalnego RP w
sprawie postępowania w przypadku czynów przestępczych o charakterze
rasistowskim;
6. cieszy prowadzenie przez Policję równoległego
postępowania o naruszenie przez właściciela cukierni art. 135 Kodeksu
wykroczeń, z tytułu odmowy sprzedaży towarów bez uzasadnionej przyczyny.
Zauważamy jednakże, w przedstawionym przypadku nie można mówić o braku
uzasadnionej przyczyny, gdyż dla wszystkich było i jest oczywiste, że
przyczyną było romskie pochodzenie etniczne klientów. Gdyby jednakże
właściciel cukierni za swój niegodny czyn zapłacił stosowną grzywnę
byłby to niewątpliwie duży krok w kierunku poszanowania prawa.
Stowarzyszenie będzie śledzić ciąg dalszy przedstawionej sprawy pod kątem bezwzględnego egzekwowania obowiązującego prawa.
Niezależnie
od powyższego Stowarzyszenie wystąpi do Prokuratora Generalnego RP z
informacją o sposobie załatwienia naszego zawiadomienia oraz prośbą o
objęcie przedstawionej sprawy swoim nadzorem w celu ponownego jej
zbadania.
Roman Kwiatkowski
Prezes Zarządu Głównego Stowarzyszenia Romów w Polsce
14. Nadto w
październiku 2014 r. sekretariat Centrum monitorował Internet pod kątem
wpisów rasistowskich w stosunku do społeczności romskiej i ewentualnego
ścigania sprawców. Zauważa się spadek nienawistnych wpisów na portalach
działających w miejscowościach, w których Prokuratura (policja) ściga
sprawców wpisów, np. w Andrychowie.
/-/ mgr Stanisław Rydzoń
Prawnik Mobilnego Centrum
