24.11.2014 przez mgr Stanisław Rydzoń
Porada prawna
dotycząca uprawnień osób starszych i chorych borykających się z problemami finansowymi ze strony Państwa
Seniorzy posiadający niskie dochody i wysokie wydatki mają w Polsce możliwość uzyskania wsparcia finansowego z różnych źródeł:
O wsparcie mogą wystąpić do miejskich lub gminnych ośrodków pomocy społecznej, które wypłacają różnego rodzaju zasiłki:
a/ zasiłek stały – przysługuje on osobom niezdolnym do pracy w związku z wiekiem (czyli mającym już prawa do emerytur) lub całkowicie niezdolnym do pracy z tytułu niesprawności, jeżeli nie przekraczają kryterium dochodowego – dla osób samotnych - 542 zł, a dla osób w rodzinie – 456 zł. Są to kwoty netto, czyli po zapłaceniu zaliczek na podatek dochodowy (PIT) oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zasiłek ten nie może być mniejszy niż 330 zł miesięcznie i wyższy niż 529 zł.
b/ zasiłek okresowy – przysługuje w przypadku długotrwałej choroby, niepełnoprawności, bezrobocia oraz oczekiwania na przyznanie emerytury lub renty. Kwota zasiłku nie może być niższa niż 20 zł i wyższa niż 418 zł. O okresie przysługiwania zasiłku decyduje właściwy ośrodek pomocy społecznej.
c/ zasiłek celowy – przysługuje na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych (zakup leków, żywności, odzieży , obuwia, przeprowadzenie drobnych remontów w domu czy mieszkaniu, na zorganizowanie pogrzebu, na bilet socjalny na przejazdy komunikacją publiczną, na zabiegi rehabilitacyjne). Jego wysokość jest uznaniowa i uzależniona od możliwości finansowych danej gminy oraz sytuacji materialnej rodziny lub osoby starającej się o pomoc.
Warunkiem udzielenia pomocy, o której mowa w pkt a, b i c, jest złożenie w GOPS-ie lub MOPS-ie prośby o udzielenie pomocy. W ciągu 14 dni pracownik ośrodka odwiedzi w domu osobę starająca się o pomoc celem przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, który będzie podstawą wydania decyzji.
d/zasiłek pielęgnacyjny – zasiłek ten wypłaca także gmina i wynosi on 153 zł. Zasiłek ten otrzymują osoby niepełnosprawne lub starsze, które same nie mogą poradzić sobie z problemami finansowymi z uwagi na niski dochód. Przysługuje on osobie która ukończyła 75 rok życia lub osobie która ukończyła 16 lat i posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności a także osobie, która ma ponad 16 lat i orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała przed ukończeniem 21 roku życia. Zasiłek ten nie przysługuje jeśli wymieniona osoba znajduje się np. w całodobowym domu pomocy społecznej. W ośrodkach pomocy społecznej o miesięczne zasiłki w wysokości 520 zł mogą starać się opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych, którzy musieli zrezygnować z pracy, żeby opiekować się swoimi bliskimi.
Wsparcie finansowe przysługuje też z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Może ono mieć następujące formy:
a/ dodatek pielęgnacyjny – w kwocie 206,76 zł miesięcznie. Przysługuje on z mocy prawa osobom, które mają prawo do emerytury lub renty i skończyły 75 lat życia a także osobom (niezależnie od wieku), które zostały uznane przez lekarza orzecznika ZUS za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnego funkcjonowania. Dodatek ten nie przysługuje, jeśli ta sama osoba pobiera z gminy zasiłek pielęgnacyjny.
b/ dodatek kombatancki - w kwocie 206,76 zł miesięcznie oraz dodatek kompensacyjny w kwocie 31,01 zł. Żeby pobierać te dodatki trzeba wcześniej uzyskać w Urzędzie do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych odpowiednie zaświadczenie i złożyć w oddziale ZUS wniosek.
c/ dodatek za tajne nauczanie w czasie okupacji przysługuje w kwocie 206,76 zł. Dodatek ten nie przysługuje jeśli kombatant pobiera już dodatek kombatancki.
d/ świadczenie pieniężne dla osób deportowanych do pracy przymusowej w czasie II wojny światowej. Wynosi od także 206,76 zł. Nie przysługuje on jeśli starający się pobiera już dodatek kombatancki lub za tajne nauczanie.
e/ ryczałt energetyczny – w wysokości 165,71 zł. To kolejna pomoc z ZUS dla kombatantów a także wdów po osobach uprawnionych.
f/ zniżki na bilety w komunikacji krajowej. Przysługują one kombatantom i osobom represjonowanym oraz wdowom i wdowcom po tych osobach. Od 18 maja 2014 r. ulga wynosi 51 % na przejazdy 1 i 2 klasą pociągów osobowych i pośpiesznych oraz autobusami komunikacji zwykłej – na podstawie biletu jednorazowego. Osoby które ukończyły 60 lat mają prawo do ulgi w wysokości 50% ceny biletów w komunikacji pociągami Intercity. Stosowne zaświadczenie otrzymuje się w kasie PKP po wpłaceniu opłaty rocznej.
g/ zwolnienie z abonamentu RTV przysługuje osobom niepełnosprawnym, emerytom i z niskimi emeryturami, seniorom po ukończeniu 75 roku życia. Aby uzyskać zwolnienie z tej opłaty należy złożyć w urzędzie pocztowym wypełniony formularz (otrzymany na poczcie) załączając dowody niepełnosprawności, niski dochód oraz wiek. Szczegółowe informacje starający się uzyskają w urzędzie pocztowym.
Pomoc z Narodowego Funduszu Zdrowia. Z Funduszu tego osoby niepełnosprawne mogą otrzymać raz na miesiąc, raz na rok lub co kilka lat protezy, kule, gorsety, kołnierze ortopedyczne, pieluchy, sprzęt stomijny, czy aparaty słuchowe – za darmo lub z dofinansowaniem. Jeśli niepełnosprawny nie ma środków na wkład własny może otrzymać brakujące środki z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Drugą formą pomocy ze strony NFZ jest możliwość uzyskania opieki pielęgniarskiej (przez przynajmniej cztery dni w tygodniu) dla osób, które przebywają w domu, gdyż nie wymagają hospitalizacji.
Opracował: mgr Stanisław Rydzoń
Prawnik Mobilnego Centrum
Oświęcim, listopad 2014 r.
Przy powyższym opracowaniu wykorzystano zapisy w stosownych ustawach a także artykuł w „GW” z dnia 18-19.6.2014 r. „Co się należy starszym i chorym”.
