Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych Sejmu RP, od 1989 r. jest stałą komisją sejmową, która zajmuje się problematyką dotyczącą osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych. Do zakresu działania Komisji należą sprawy związane m.in. z podtrzymywaniem tożsamości kulturowej mniejszości narodowych i etnicznych, współtworzenie prawa dotyczącego mniejszości, podejmowanie interwencji w sprawach dotyczących mniejszości analizowanie tematów problemowych, a także konsultacje i spotkania ze środowiskami mniejszości.
Zespół do Spraw Mniejszości Narodowych, jest kolegialnym organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Rady Ministrów w zakresie wypracowania i koordynacji polityki rządu wobec mniejszości narodowych i etnicznych. Do zadań Zespołu należy m. in.: opracowywanie projektów działań rządu zmierzających do tworzenia sprzyjających warunków dla mniejszości narodowych; koordynacja działań administracji rządowej, realizującej zadania na rzecz mniejszości narodowych; dokonywanie ocen i formułowanie propozycji w zakresie realizacji praw i potrzeb mniejszości narodowych; przeciwdziałanie naruszaniu praw mniejszości narodowych; inicjowanie działań na rzecz popularyzacji wiedzy o mniejszościach narodowych oraz ich kulturze a także badań nad sytuacją mniejszości narodowych. Przewodniczącym Zespołu jest podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. W ramach Zespołu działa Podzespół ds. Edukacji Mniejszości Narodowych oraz Podzespół ds. Romskich;
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wydział Mniejszości Narodowych w Departamencie Wyznań i Mniejszości Narodowych, został powołany w strukturze MSWiA w styczniu 2000 r. Do zakresu działania Wydziału należy prowadzenie spraw mniejszości narodowych, a w szczególności: opracowywanie - w porozumieniu z przedstawicielami innych ministrów - propozycji do założeń polityki państwa wobec mniejszości narodowych; obsługa merytoryczna i organizacyjno-techniczna Zespołu do Spraw Mniejszości Narodowych; współdziałanie z organami administracji rządowej i samorządowej na rzecz uwzględniania lokalnych potrzeb mniejszości narodowych; utrzymywanie bieżących kontaktów z kierownictwem organizacji społecznych mniejszości; podejmowanie działań na rzecz respektowania praw mniejszości narodowych i rozwiązywania problemów mniejszości narodowych. Ponadto Wydział odpowiedzialny jest za opracowywanie i koordynację programów na rzecz mniejszości narodowych, informacji problemowych dotyczących mniejszości narodowych dla organów administracji rządowej, Sejmu i Senatu Rzeczpospolitej Polskiej; opracowywanie materiałów związanych ze współpracą z instytucjami i organizacjami, działającymi na rzecz mniejszości narodowych w ramach Komisji Europejskiej, Rady Europy, oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie oraz organizowanie i prowadzenie szkoleń pracowników urzędów wojewódzkich odpowiedzialnych za problematykę mniejszości narodowych. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji decyzją Rady Ministrów z 6 stycznia 2004 r. odpowiada za współpracę z Europejskim Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii.
Ministerstwo Edukacji Narodowej organizuje, nadzoruje i prowadzi szkolnictwo oraz nauczanie języków mniejszości narodowych i etnicznych, które po roku 1989 stało się integralną częścią polskiego systemu oświaty. Ponadto w województwach, w których funkcjonują szkoły dla mniejszości zatrudniano pełnomocników kuratora do spraw szkolnictwa dla mniejszości.
Ministerstwo Kultury. Działania w zakresie ochrony kultury mniejszości narodowych i etnicznych prowadzone sa przez Departament Kultury Mniejszości Narodowych Ministerstwa Kultury. Do zadań Departamentu Kultury Mniejszości Narodowych należy m.in.: udzielanie pomocy organizacjom społecznym w zakresie kultywowania tradycji i kultury mniejszości narodowych, wspieranie realizacji imprez kulturalnych organizowanych przez związki i stowarzyszenia mniejszościowe, wspieranie niskonakładowych publikacji i prasy mniejszości, współdziałanie ze związkami i stowarzyszeniami mniejszościowymi w sprawach edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży, opiniowanie projektów aktów prawnych, konwencji, traktatów i standardów międzynarodowych dotyczących problemów kultury mniejszości, wspieranie przedsięwzięć na rzecz tolerancji oraz działań popularyzujących w społeczeństwie polskim problematykę kultury mniejszości.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych odpowiada za politykę państwa wobec mniejszości w kontaktach międzynarodowych. Do jego kompetencji należy między innymi: uczestnictwo w przedsięwzięciach na rzecz ochrony praw mniejszości, regulacja spraw mniejszości w umowach bilateralnych, monitorowanie przestrzegania zapisów zawartych w traktatach i konwencjach, a także inicjowanie zmian legislacyjnych, których celem jest dostosowania ustawodawstwa polskiego do standardów europejskich. Ministerstwo to było instytucja wiodącą w zakresie regulacji ochrony prawnej mniejszości na początku lat dziewięćdziesiątych w zawartych przez Polskę traktatach [1].
Ministerstwo Sprawiedliwości jest instytucją, która zapewnia warunki oraz zapewnia nadzór administracyjny nad procesem rejestracji organizacji i stowarzyszeń mniejszości narodowych i etnicznych. Ponadto stwarza możliwości używania języków mniejszości narodowych i etnicznych w czynnościach prawnych zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami [2].
Główny Urząd Statystyczny (GUS) jest odpowiedzialny za gromadzenie, a także opracowywanie danych dotyczących mniejszości narodowych i etnicznych. Do jego kompetencji należy również badanie położenia społeczno-ekonomicznego osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych.
Rada Ochrony Walk i Męczeństwa zajmuje się ochroną miejsc upamiętnień mniejszości narodowych i etnicznych. Występuje także w sprawach związanych z pochówkiem ofiar wojen i represji.
Rzecznik Praw Obywatelskich pełni ważną rolę w ochronie praw osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych. Rzecznik wielokrotnie reagował na wydarzenia mające związek z naruszaniem praw mniejszości narodowych i etnicznych między innymi na pogrom ludności romskiej w Mławie czy antysemickie druki, które pojawiły się podczas kampanii prezydenckiej w 1990 roku. Swoje zaniepokojenie Rzecznik wyraził w sprawozdaniu za okres od maja 1996 do maja 1997 w związku z aktami nietolerancji wobec mniejszości romskiej w Polsce. Aktywność Rzecznika objawia się również podczas jego wizyt terenowych gdzie spotyka się z przedstawicielami mniejszości narodowych i etnicznych.
Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Traktowania (w latach 2001 - 2005 Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn) Rozporządzeniem z dnia 25 czerwca 2002 r. (Dz. U. z 2002, Nr 96, poz. 849) Rada Ministrów poszerzyła kompetencje Pełnomocnika o promowanie, inicjowanie, realizowanie albo koordynowanie realizacji rządowych programów mających na celu przeciwdziałanie dyskryminacji z przyczyn rasy, pochodzenia etnicznego, religii, przekonań, wieku oraz orientacji seksualnej. Ponadto do zadań Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania należy: opracowywanie materiałów i informacji niezbędnych do dokonywania analiz i ocen sytuacji prawnej i społecznej w zakresie równego traktowania, a także do inicjowania i koordynowania działań zmierzających do zapewnienia równego traktowania, a także do ochrony przed dyskryminacją ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię lub wyznanie, poglądy polityczne, wiek, orientację seksualną, stan cywilny oraz rodzinny we wszystkich dziedzinach życia społecznego.
Organizacje pozarządowe. W Polsce aktywnie działa wiele organizacji pozarządowych, które maja duże doświadczenie w zakresie realizacji działań dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji rasowej i ksenofobii. Działania te regularnie podejmowane są m. in. w zakresie monitorowania funkcjonowania administracji publicznej, udzielania pomocy prawnej osobom, które stały się ofiarami naruszenia ich praw, a także organizowania i realizacji szkoleń z zakresu dotyczącego dyskryminacji, adresowanych do różnych grup zawodowych.